2013-09-12 23:24

1. Φυτική παραγωγή

Ο Κώδικας Ορθής Γεωργικής Πρακτικής ισχύει για όλη τη χώρα (ΦΕΚ Β΄ 477/2000) και έχει ως στόχο:

• να βοηθήσει τους καλλιεργητές να εφαρμόσουν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον όσον αφορά τα λιπάσματα. 
• τον περιορισμό της ρύπανσης του νερού από νιτρικά ιόντα, λόγω της υπέρμετρης χρήσης ζωικών αποβλήτων και χημικών λιπασμάτων
• να παρέχει πρακτικές οδηγίες για την σωστή εφαρμογή των διαφόρων μεθόδων άρδευσης
• την εφαρμογή του Συστήματος της Ολοκληρωμένης Καταπολέμησης όσον αφορά τα γεωργικά φάρμακα.

Σύμφωνα με τον Νόμο Υπ΄ Αριθ. 4036/2012 (ΦΕΚ Α΄ 8/2012) «Διάθεση γεωργικών φαρμάκων στην αγορά, ορθολογική χρήση αυτών και συναφείς διατάξεις» προβλέπεται η σύνταξη Εθνικού Σχεδίου Δράσης σχετικά με γεωργικά φάρμακα που είναι φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Το εν λόγω Σχέδιο Δράσης θα αφορά στον χειρισμό, στην εφαρμογή και στην αποθήκευση των σκευασμάτων γεωργικών προϊόντων.

 

2. Ζωική παραγωγή

2.1 Αλιεία και υδατοκαλλιέργεια

 

Υγρά απόβλητα

Σε περιοχές οργανωμένης ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών, τα αστικά λύματα θα συλλέγονται σε στεγανούς βόθρους, που θα κατασκευαστούν σύμφωνα με τις προδιαγραφές και κατευθύνσεις που προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία (Ν.4042/2012 «Ποινική προστασία του περιβάλλοντος - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/99/ΕΚ - Πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων - Εναρμόνιση με την Οδηγία 2008/98/ΕΚ - Ρύθμιση θεμάτων Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής»). Οι ποσότητες που θα συλλέγονται θα απομακρύνονται και εκκενώνονται προς εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων.

Τα μη αναλώσιμα υποπροϊόντα θα πρέπει να συλλέγονται καθημερινά (άρρωστα - νεκρά ψάρια και όστρακα κλπ), σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στον Κανονισμό (ΕΚ) αριθμ. 1774/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 2002 «Για τον καθορισμό υγειονομικών κανόνων σχετικά με τα ζωικά υποπροϊόντα που δεν προορίζονται για κατανάλωση από τον άνθρωπο» (Επίσημη Εφημερίδα αριθμ. L 273 της 10/10/2002 σ. 0001 -0095, όπως έχει τροποποιηθεί με τον Κανονισμό 808/2003 Επίσημη Εφημερίδα αριθμ. L 117/13-5-2003) και τα προβλεπόμενα στην υπ' αριθμ. 289663/23-12-03 Εγκύκλιο ΥΠ. ΓΕΩΡΓΙΑΣ Γεν. Δ/νση Κτηνιατρικής, Δ/νση Κτην. Δημ. Υγείας και στην υπ' αριθμ. 131529/74-2004 Εγκύκλιο Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Δ/νση Ε.Α.Ρ.Θ.

Τα υγρά απόβλητα από την λειτουργία των σκαφών, θα συλλέγονται σε στεγανά δοχεία η σακούλες αντίστοιχα, σε λιμενικές εγκαταστάσεις (μεμονωμένες προβλήτες) και η διάθεση τους θα γίνεται περιοδικά σε κοντινό λιμάνι που προσφέρει αποκομιδή τέτοιων υλικών.

Η κάθε παραγωγική δραστηριότητα οφείλει να τηρεί μητρώο διαχείρισης αποβλήτων, στο οποίο θα αναγράφονται οι ημερομηνίες εκχώρησης, οι ποσότητες, το είδος του αποβλήτου (και ο Κωδικός του Ευρωπαϊκού Καταλόγου Αποβλήτων) και η επωνυμία αυτού που παραλαμβάνει τα απόβλητα.

Πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την αποφυγή διαρροής χρησιμοποιημένων ελαίων και λιπαντικών στο περιβάλλον και η διάθεση τους να γίνεται σύμφωνα με Π.Δ. 82 (ΦΕΚ 64/2-3-2004) (με το οποίο αντικαταστάθηκε η ΚΥΑ 98012/2001/95 (ΦΕΚ 40Β/19-1-1996)) σε ειδικά αδειοδοτημένες εταιρείες. Απαγορεύεται οποιαδήποτε απόρριψη καθώς και η καύση αυτών τόσο σε ανοικτό όσο και σε κλειστό χώρο.

Στερεά απόβλητα

Τα στερεά απορρίμματα θα πρέπει να συγκεντρώνονται σε κάδους των οικείων Δήμων και να απομακρύνονται με απορριμματοφόρα οχήματα για περαιτέρω απόθεση τους στο χώρο απορριμμάτων.

Τα απόβλητα ειδικού τύπου (οργανικού τύπου) θα συλλέγονται σε ειδικά δοχεία και το χώνεμα τους θα ανατίθεται σε εξειδικευμένες επιχειρήσεις. Για τη χώνευση της λάσπης που προέρχεται από τα απόβλητα που παράγονται από την καθίζηση του νερού προβλέπεται η λήψη αυτής από εξειδικευμένες επιχειρήσεις, που μαζί με την λάσπη από την φάση αποσύνθεσης της δεξαμενής Imhoff, στέλνονται για τελική χώνευση. Προβλέπεται μία αποκομιδή της λάσπης κάθε τρεις μήνες περίπου επεξεργασίας.

Τα στερεά απορρίμματα από χώρους εκτροφής (π.χ. δίχτυα, όστρακα, κλπ.), από τα σκάφη, καθώς και από το προσωπικό των μονάδων, θα πρέπει να απομακρύνονται κατά τρόπο υγειονομικά αποδεκτό και να διατίθενται σε χώρους όπου γίνεται οργανωμένη συγκέντρωση και διάθεση απορριμμάτων.

Τα στερεά απόβλητα θα διατίθενται μετά από σύμφωνη γνώμη των αρμοδίων Υπηρεσιών σύμφωνα με την Η.Π. 50910/2727/2003 (ΦΕΚ 1909/22-12-2003) και την ΚΥΑ 114218/97 (ΦΕΚ 1016B/97). Η συλλογή -αποθήκευση- διάθεση των στερεών απορριμμάτων θα πρέπει επιπλέον να υπακούει και στις υγειονομικές διατάξεις του κανονισμού 1774/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (3-10-2002).

Τα αξιοποιήσιμα στερεά απόβλητα που προκύπτουν κατά τις διάφορες εργασίες να συλλέγονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο και δίνονται για ανακύκλωση σε ειδικά αδειοδοτημένες εταιρείες. Τα υπόλοιπα απομακρύνονται είτε σε συνεργασία με συνεργεία του οικείου ΟΤΑ, είτε από εργολάβο αποκομιδής που διαθέτει σχετική άδεια διαχείρισης στερεών αποβλήτων.

Τα αστικά, στερεά απόβλητα, απορρίμματα, κλπ. που θα προκύπτουν από τη λειτουργία των υδατοκαλλιεργειών πρέπει να συγκεντρώνονται σε κάδους απορριμμάτων και να περισυλλέγονται από τα απορριμματοφόρα της υπηρεσίας καθαριότητας του οικείου Δήμου ή η αποκομιδή τους να γίνεται σε εγκεκριμένους, από την αρμόδια αρχή, χώρους αποκομιδής με ευθύνη των υπευθύνων της επιχείρησης.

Απαγορεύεται η καύση των στερεών αποβλήτων τόσο σε υπαίθριο όσο και σε στεγασμένο χώρο (ανοικτές εστίες καύσης), σύμφωνα με την ΚΥΑ 11535/93 (ΦΕΚ 328 Β, 1993).

 

3. Διαχείριση αποβλήτων του βιομηχανικού τομέα

Η Οδηγία 2010/75/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24^ης Νοεμβρίου 2010 περί βιομηχανικών εκπομπών (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) ορίζει το γενικό πλαίσιο για την πρόληψη, την μείωση και την κατά το δυνατόν εξάλειψη της ρύπανσης που οφείλεται σε βιομηχανικές δραστηριότητες, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και την αρχή της πρόληψης της ρύπανσης. Απαιτείται ο έλεγχος των κύριων βιομηχανικών δραστηριοτήτων με ενέργειες κατά προτεραιότητα στην πηγή, καθώς και με την εξασφάλιση συνετής διαχείρισης των φυσικών πόρων.

Ορίζονται τα ακόλουθα κριτήρια για τον καθορισμό βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών:

• Η χρησιμοποίηση τεχνικών που παράγουν λίγα απόβλητα.
• Η χρησιμοποίηση λιγότερο επικίνδυνων ουσιών.
• Η εξέλιξη των τεχνικών ανάκτησης και ανακύκλωσης των ουσιών που σχηματίζονται και χρησιμοποιούνται κατά τη διεργασία και, ενδεχομένως, των αποβλήτων.
• Οι συγκρίσιμες διεργασίες, εξοπλισμοί ή τρόποι λειτουργίας που έχουν δοκιμαστεί επιτυχώς σε βιομηχανική κλίμακα.
• Η τεχνολογική πρόοδος και η εξέλιξη των επιστημονικών γνώσεων.
• Το είδος, οι επιπτώσεις και ο όγκος των συγκεκριμένων εκπομπών.
• Οι ημερομηνίες έναρξης λειτουργίας των νέων ή υφιστάμενων εγκαταστάσεων.
• Ο χρόνος που απαιτεί η υιοθέτηση μιας βέλτιστης διαθέσιμης τεχνικής.
• Η κατανάλωση και το είδος των πρώτων υλών (συμπεριλαμβανομένου του νερού) που χρησιμοποιούνται κατά τη διεργασία και η ενεργειακή απόδοση.
• Η ανάγκη πρόληψης ή μείωσης στο ελάχιστο των συνολικών επιπτώσεων των εκπομπών και των κινδύνων για το περιβάλλον.
• Η ανάγκη πρόληψης των ατυχημάτων και ελαχιστοποίησης των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον.
• Οι πληροφορίες που δημοσιεύουν δημόσιοι διεθνείς οργανισμοί.

 

3.1 Βιομηχανία τροφίμων

Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις που αφορούν τα υγρά και στερεά απόβλητα της βιομηχανίας τροφίμων.

Πίνακας 1: Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις που αφορούν τα υγρά και στερεά απόβλητα της βιομηχανίας τροφίμων

 

ΣΤΑΚΟΔ 2008	Δραστηριότητα	Υγρά απόβλητα	Στερεά απόβλητα	Ειδικές δεσμεύσεις
10.1	Επεξεργασία και συντήρηση κρέατος και παραγωγή προϊόντων κρέατος	El, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	Η7
10.2	Επεξεργασία και συντήρηση ψαριών, καρκινοειδών και μαλακίων	El, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	Η7
10.3	Επεξεργασία και συντήρηση φρούτων και λαχανικών	El, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ8, Ζ12	Η7
10.4	Παραγωγή φυτικών και ζωικών ελαίων και λιπών	ΕΙ, Ε2, Ε3	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ8, Ζ9, Ζ12	Η7
10.5	Παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων	ΕΙ, Ε2, Ε4	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	Η7
10.6	Παραγωγή προϊόντων αλευρόμυλων, παραγωγή αμύλων και προϊόντων αμύλου	E1, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	Η7
10.7	Παραγωγή ειδών αρτοποιίας και αλευρωδών προϊόντων	E1, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	HI, Η7
10.8	Παραγωγή άλλων ειδών διατροφής	E1, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	HI, Η7
10.9	Παραγωγή παρασκευασμένων ζωοτροφών	El, Ε2	Ζ1, Ζ2, Ζ3, Ζ12	Η7

 

Πηγή: Κ.Υ.Α. Αριθ. Φ.15/4187/266 (ΦΕΚ 1275 Β΄ 2012)

Η επεξήγηση των κωδικών του Πίνακα 5.2-1 παρουσιάζεται στον Πίνακα του Παραρτήματος ΙΙ.

Ακολούθως παρουσιάζονται οι χρησιμοποιούμενες τεχνικές αλλά και οι Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές για την επεξεργασία των αποβλήτων της βιομηχανίας τροφίμων, ανά κλάδο παραγωγικής δραστηριότητας[1]. 

 

3.1.1 Ελαιοτριβεία

 

Πίνακας 2: Κύριες τεχνολογίες επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ελαιουργείων

 

Τεχνική	Διεργασίες
Μηχανική επεξεργασία	Καθίζηση, μηχανικός διαχωρισμός, επίπλευση, εσχαρισμός
Βιολογική επεξεργασία	Διάθεση στο έδαφος, εξάτμιση σε ανοιχτές δεξαμενές, επεξεργασία ενεργού ιλύος, αναερόβια επεξεργασία
Φυσικοχημική επεξεργασία	Κατακρήμνιση, κροκίδωση, επίπλευση, οξείδωση/αναγωγή, προσρόφηση, αποτέφρωση, εξάτμιση, διαχωρισμός με μεμβράνες

 

Πίνακας 3: Κύριες τεχνολογίες στην επεξεργασία των στερεών αποβλήτων

 

Τεχνική	Διεργασίες
Μηχανική επεξεργασία (προ-επεξεργασία)	Μηχανικός διαχωρισμός, ταξινόμηση, διαλογή, συμπίεση, ξήρανση
Βιολογική επεξεργασία	Εφαρμογή στο έδαφος, κομποστοποίηση, αναερόβια ζύμωση, χώνευση
Θερμική επεξεργασία	Πυρόλυση, αεριοποίηση, αποτέφρωση
Απόθεση	Διάθεση σε χώρους υγειονομικής ταφής

 

 

Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές

Τα μέτρα πρόληψης και περιορισμού της ρύπανσης εστιάζονται στα εξής:

• Ενέργειες πρόληψης (μείωσης του όγκου)
  • Εκπαίδευση του προσωπικού για την καλή λειτουργία των συστημάτων αντιμετώπισης της ρύπανσης
  • Συστηματική παρακολούθηση του όγκου και της ποιότητας των υγρών αποβλήτων
  • Συνεχής έλεγχος και σωστή συντήρηση του εξοπλισμού
• Επεξεργασία των υγρών αποβλήτων
  • Αποθήκευση των ελαίων σε ειδικούς χώρους (σιλό, καλάθια ή διάτρητα κουτιά), κατάλληλα αεριζόμενους αλλά όχι για μεγάλο χρονικό διάστημα
  • Η φυγοκέντριση δύο ή τριών φάσεων για την εξαγωγή του ελαιόλαδου αντί της έκθλιψης αποτελεί την καλύτερη λύση καθώς επιτυγχάνεται εξοικονόμηση νερού και μείωση του όγκου των υγρών αποβλήτων

Ορισμένες σημαντικές τεχνικές περιορισμού της ρύπανσης, είναι σε ότι αφορά στα υγρά απόβλητα η ύπαρξη και λειτουργία συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων, ενώ σε ότι αφορά τα στερεά απόβλητα και τα παραπροϊόντα τους να γίνεται προώθηση των παραγόμενων ελαιοπυρήνων σε πυρηνελαιουργεία για παραγωγή πυρηνέλαιου, καθώς οι ελαιοπυρήνες είναι το κυριότερο πρόβλημα στερεών αποβλήτων των ελαιοτριβείων που χρήζει αντιμετώπισης. 

 

3.1.2 Χοιροτροφικές μονάδες

Υγρά απόβλητα

Η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων γίνεται με αερόβια βιολογική επεξεργασία, στην οποία διοχετεύεται ο αέρας με φυσικό ή δυναμικό τρόπο στην υγρή μάζα των αποβλήτων.

• Όταν ο αερισμός είναι φυσικός απαιτούνται μεγάλες χωμάτινες ανοικτές δεξαμενές βάθους 1-1,5m όπου τα απόβλητα παραμένουν για διάστημα 1-2 μηνών.
• Στον δυναμικό αερισμό απαιτούνται ανοιχτές τσιμεντένιες δεξαμενές και ο αέρας διοχετεύεται με επιφανειακούς αεριστήρες ή διαχυτήρες.

Στην αναερόβια βιολογική επεξεργασία δεν απαιτείται σημαντικός μηχανολογικός εξοπλισμός, εκτός του δυναμικού επιφανειακού αερισμού (50cm βάθος) που εφαρμόζεται εποχιακά για την μείωση των οσμών και την αποφυγή σχηματισμού κρούστας. 

Αναερόβια βιολογική επεξεργασία μπορεί να γίνει και σε κλειστές αεροστεγείς κατασκευές (αναερόβιοι χωνευτήρες), όπου με την επίδραση μικροοργανισμών και θερμοκρασίας 35^οC παράγεται το βιοαέριο, με κύριο συστατικό το μεθάνιο (διάρκεια παραμονής 15-20 ημέρες).

Τόσο η αερόβια όσο και η αναερόβια επεξεργασία επιτυγχάνουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Στερεά απόβλητα

Για τα στερεά απόβλητα, ο απλούστερος τρόπος χειρισμού είναι ο σχηματισμός κοπροσωρού σε στραγγιζόμενο δάπεδο και διάθεση ως λίπασμα σε αγρούς.

Δευτερεύουσες εγκαταστάσεις απαιτούνται ανάλογα με τον τελικό αποδέκτη των αποβλήτων. Εάν ο τελικός αποδέκτης είναι επιφανειακά ύδατα τότε απαιτείται συνδυασμός των προαναφερθέντων δύο βιολογικών συστημάτων, διέλευση από κατάλληλο εδαφικό - φυτικό φίλτρο ή άλλο τουλάχιστον ισοδύναμο σύστημα. Η παρεμβολή μίας πρόσθετης εγκατάστασης αερισμού των αποβλήτων, πριν το φίλτρο υποβοηθεί την απόσμηση και ενισχύει τον συνολικό βαθμό επεξεργασίας.

Εάν ο τελικός αποδέκτης είναι το έδαφος, τότε οι δευτερεύουσες δεξαμενές (συνήθως μία) έχουν και αποθηκευτικό ρόλο (4-6 μήνες) για διάθεση των αποβλήτων στο έδαφος, όταν τούτο προσφέρεται για διάθεση. Η διάθεση σε εδαφικό αποδέκτη χωρίς απορροή μπορεί να γίνει με σκοπό την λίπανση.

Βέλτιστες διαθέσιμες πρακτικές

Για την πρόληψη της ρύπανσης στις εγκαταστάσεις καθαρισμού (κοπριά) προτείνεται:

• η τοποθέτηση σχαρών στα αυλάκια συλλογής υδατικών αποβλήτων με κατάλληλη κλίση στα αυλάκια απορροής των υδατικών αποβλήτων, έτσι ώστε να συγκρατούνται όλα τα στερεά απόβλητα και να αποφεύγεται η επαφή των υδατικών αποβλήτων με την κοπριά.
• Η τοποθέτηση αυτόματων συστημάτων ανοίγματος - κλεισίματος των παροχών νερού
• Η εκπαίδευση του προσωπικού ώστε να ακολουθούνται γενικές πρακτικές περιορισμού της χρήσης νερού
• Χρήση ακροφυσίων τύπου επίπεδου τζετ και με γωνία εκτόξευσης έως και 60^ο, για την επίτευξη μεγαλύτερης ταχύτητας εκτόξευσης και της μεγαλύτερης δυνατής κάλυψης
• Περιορισμός στην χρήση απορρυπαντικών και απολυμαντικών ουσιών

Για τον περιορισμό της ρύπανσης προτείνεται:

• Τα απόβλητα και τα παραπροϊόντα των αποβλήτων όπως τα απόνερα καθαρισμού και η κοπριά θα πρέπει να διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής,
• Τα υγρά απόβλητα θα πρέπει να διατίθενται σε εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού
• Η αποθήκευση υγρών αποβλήτων θα πρέπει να γίνεται σε στεγανή δεξαμενή (concrete or steel tank, lagoon)
• Η δεξαμενή πρέπει να είναι καλυμμένη με σταθερό κάλυμμα (π.χ. πλαστική μεμβράνη, κατάλληλη τέντα κλπ.) ή υλικό που να επιπλέει πάνω στην επιφάνεια της (π.χ. τεμαχισμένο άχυρο, ξερά χόρτα κλπ.)
• Οι σωροί των αποβλήτων πρέπει να αποθηκεύονται πάνω σε στεγανό δάπεδο από μπετόν, με κατάλληλη κλίση για την διοχέτευση των υγρών αποβλήτων σε κανάλι συλλογής και δεξαμενή αποθήκευσης.
• Οι χώροι αποθήκευσης δεν πρέπει να γειτνιάζουν με κατοικημένες περιοχές και κατά την χωροθέτηση τους πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η κύρια κατεύθυνση του ανέμου, ώστε να αποφεύγεται η μεταφορά ενοχλητικών οσμών προς τις κατοικημένες περιοχές
• Τα νεκρά ζώα πρέπει:
  • Να θάβονται μετά από έγκριση και οδηγίες των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών ή
  • Να συλλέγονται και να μεταφέρονται σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων ή
  • Να διατίθενται σε εγκεκριμένες εγκαταστάσεις αποτέφρωσης.

 

3.1.3 Σφαγεία - πτηνοσφαγεία

Η επεξεργασία υγρών αποβλήτων περιλαμβάνει:

• αναερόβια αποσύνθεση σε θερμαινόμενες διατάξεις για 2-3 ημέρες.
• Τροφοδοσία σε εγκατάσταση αναερόβιας βιολογικής επεξεργασίας που μπορεί να λάβει χώρα με διάφορες τεχνικές σε βιολογικά φίλτρα, δεξαμενές ενεργού ιλύος (με χρόνο αερισμού 54 ώρες και χρόνο παραμονής 8 ώρες στις δεξαμενές καθίζησης) σε οξειδωτικές τάφρους, σε εδαφικά φίλτρα κλπ.
• Τα απόβλητα πρέπει προηγουμένως να έχουν υποστεί απολύμανση με προσθήκη χλωρίου
• Η λάσπη που παράγεται από την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων υφίσταται επιπλέον επεξεργασία με αναερόβια αποσύνθεση σε θερμαινόμενους χωνευτές.

Τα στερεά μη - εδώδιμα παραπροϊόντα που προκύπτουν από τα σφαγεία θα πρέπει να οδηγούνται σε μονάδα επεξεργασίας παραπροϊόντων σφαγείου για την παραγωγή ζωοτροφών. Η λάσπη που παράγεται από τη μονάδα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων μπορεί είτε να σταθεροποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί ως βελτιωτικό εδάφους, είτε να διατεθεί σε χώρους υγειονομικής ταφής. Τα υπόλοιπα στερεά απόβλητα της μονάδας διατίθενται σε χώρο υγειονομικής ταφής. Τα στερεά απόβλητα μπορούν επίσης να υποστούν χώνευση σε εγκατάσταση αναερόβιας χώνευσης στους 30^οC για 25 ημέρες. Στην εγκατάσταση αυτή μπορούν να διοχετευτούν επίσης και άλλα υλικά, όπως κοπριά, λάσπη από τους λιποδιαχωριστές και λάσπη από δεξαμενές καθίζησης. Μία άλλη εναλλακτική μέθοδος είναι η λιπασματοποίηση. 

Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές

Οι προτεινόμενοι γενικοί κανόνες πρόληψης και περιορισμού της ρύπανσης είναι οι εξής:

• Στις εγκαταστάσεις καθαρισμού (κοπριά) προτείνεται η τοποθέτηση σχαρών στα αυλάκια συλλογής υδατικών αποβλήτων, με κατάλληλη κλίση ώστε να συγκρατούνται όλα τα στερεά απόβλητα και να αποφεύγεται η επαφή των υδατικών αποβλήτων με την κοπριά.
• Κατά το πλύσιμο των σφαγείων πρέπει να γίνεται χρήση ανακυκλωμένου νερού, για την ελαχιστοποίηση της κατανάλωσης, αφού πρώτα καθαριστεί και απολυμανθεί κατάλληλα.
• Κατά τον ζεμάτισμα - αποτρίχωση, εάν χρησιμοποιούνται δεξαμενές, θα πρέπει να είναι καλά μονωμένες και να διαθέτουν σκέπασμα.
• Τοποθέτηση σχαρών και σητών σε όλα τα αποχετευτικά αυλάκια που υπάρχουν στο δάπεδο, για την αποφυγή της εισόδου των τριχών στο αποχετευτικό σύστημα και του κινδύνου φραγής του.
• Στα ψυγεία, για μείωση ενέργειας, θα πρέπει να παρακολουθείται και να ρυθμίζεται κατάλληλα η θερμοκρασία
• Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται λάμπες αλογόνου στους χώρους ψύξης, για την αποφυγή έκλυσης θερμότητας από τον φωτισμό.
• Για τον καθαρισμό της εγκατάστασης πρέπει να γίνει υιοθέτηση στεγνών μεθόδων πριν το πλύσιμο με νερό.
• Τα στερεά υλικά πρέπει πρώτα να σκουπίζονται από τις επιφάνειες, συμπεριλαμβανομένων και των πάγκων αποστέωσης, κοπής και συσκευασίας. Προτείνεται η χρήση βιομηχανικών ηλεκτρικών σκουπών υπό κενό.  

Για τον περιορισμό της ρύπανσης επιπροσθέτως προτείνονται τα εξής:

• Τα απόβλητα και τα παραπροϊόντα των αποβλήτων, όπως τα απόνερα καθαρισμού και η κοπριά θα πρέπει να διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής
• Τα υγρά απόβλητα θα πρέπει να διατίθενται σε εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού
• Κατά την διαδικασία της αφαιμάτωσης για την συλλογή του αίματος που απορρέει από το ζώο και την αποφυγή ανάμιξης του με τα απόνερα πλύσης πρέπει να χρησιμοποιείται ρηχό επικλινές αυλάκι, κατά μήκος της εναέριας τροχιάς των σφαγείων.
• Η επεξεργασία του αίματος πρέπει να γίνεται σε μονάδα παραγωγής αιματάλευρων. Άλλη μία τεχνική είναι η μεταφορά μη - εδώδιμων υποπροϊόντων σε μονάδα επεξεργασίας παραπροϊόντων σφαγείου.

 

3.1.4 Εγκαταστάσεις επεξεργασίας γάλακτος

 

Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος στην Ελλάδα για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων μονάδων γαλακτοκομικών προϊόντων είναι η μέθοδος της ενεργού ιλύος (με την απαραίτητα πρωτοβάθμια επεξεργασία) ακολουθούμενη από χλωρίωση για την καταστροφή τυχόν παθογόνων μικροοργανισμών. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σύστημα διαλυμένου αέρα με συνακόλουθη ρύθμιση pH.

Γενικά για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων εφαρμόζονται οι ακόλουθες τεχνικές:

1. Συστήματα επεξεργασίας ή πρωτογενούς επεξεργασίας
   • Δεξαμενές εξισορρόπησης/ ομογενοποίησης
   • Εξουδετέρωση/ ρύθμιση pH
   • Μηχανικός καθαρισμός/ εσχάρωση και λεπτό κοσκίνισμα (περιστροφικά κόσκινα)
   • Λιποσυλλογή και εξαφρισμός
   • Επίπλευση (DAF)
   • Αμμοσυλογή
2. Συστήματα βιολογικής επεξεργασίας
   • Αερόβια συστήματα
   • Αντιδραστήρες ενεργού ιλύος
   • Βιολογικά φίλτρα, βιολογικοί δίσκοι
   • Αναερόβια συστήματα
   • Δεξαμενές - λίμνες σταθεροποίησης
3. Συστήματα χημικής επεξεργασίας
   • Απολύμανση με χλώριο
4. Συστήματα φυσικής επεξεργασίας
   • Φίλτρα άμμου
5. Συστήματα επεξεργασίας/ διάθεσης στο έδαφος, όπου είναι διαθέσιμες μεγάλες εκτάσεις (για ημι-επεξεργασμένα απόβλητα)
6. Άρδευση.

 

Όσον αφορά τα στερεά απόβλητα, η παραγόμενη ιλύς σταθεροποιείται και διατίθεται σε χώρο υγειονομικής ταφής. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να χωνεύεται αναερόβια με ενεργειακή αξιοποίηση του μεθανίου. Επιπλέον, στον συγκεκριμένο κλάδο εφαρμόζονται οι εξής τεχνικές:

1. Διάθεση στερεών διαύγασης (φυγοκέντρισης) γάλακτος στα στερεά απόβλητα και όχι στα υγρά απόβλητα
2. Επιλογή κατάλληλου σχήματος επεξεργασίας της ιλύος, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της:
   • Πάχυνση
   • Σταθεροποίηση
   • Αφυδάτωση με φιλτρόπρεσσα ή σε κλίνες ξήρανσης
   • Ασφαλής διάθεση της επεξεργασμένης ιλύος και των μη αξιοποιήσιμων στερεών σε χώρο διάθεσης απορριμμάτων (υγειονομική ταφή).
3. Διερεύνηση της πιθανής χρήσης της ιλύος για την παραγωγή βιοαερίου (αναερόβια χώνευση)
4. Χωριστή συλλογή στερεών αποβλήτων παρόμοιας σύστασης με τα αστικά (πλαστικού και χαρτιού) και ανακύκλωση τους.

Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές

Για τον περιορισμό και την πρόληψη της ρύπανσης στις εγκαταστάσεις επεξεργασίας γάλακτος προτείνονται τα εξής:

• Κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού για τον έλεγχο και την εξοικονόμηση νερού και ενέργειας
• Διαχωρισμός ρευμάτων αποβλήτων ανάλογα με το ρυπαντικό τους φορτίου, λόγω του ότι υπάρχει μεγάλος όγκος υγρών αποβλήτων με υψηλό οργανικό φορτίο, αιωρούμενα στερεά, άζωτο και φώσφορο
• Τακτικός έλεγχος της ποιότητας των υγρών αποβλήτων και τήρηση αρχείου
• Αποφυγή καθαρισμού του χώρου με νερό, για την αποφυγή της επιβάρυνσης των υγρών αποβλήτων. Χρήση ψυκτικών συστημάτων που χρησιμοποιούν αμμωνία και όχι CFCs.
• Εγκατάσταση σύγχρονων παστεριωτών ώστε να παράγονται λιγότερα απόβλητα κρέμας
• Βελτιστοποίηση των μηχανημάτων συσκευασίας, για τον περιορισμό της παραγωγής στερεών αποβλήτων συσκευασίας.

Οι βασικές τεχνικές περιορισμού της ρύπανσης που προτείνονται είναι οι εξής:

• Ορισμός ειδικού υπευθύνου για την καλή λειτουργία και συντήρηση του εξοπλισμού
• Επιλογή κατάλληλου σχήματος επεξεργασίας για την μείωση των BOD και SS, λόγω του μεγάλου όγκου των υγρών αποβλήτων με υψηλό οργανικό φορτίο
• Ασφαλής διάθεση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων
• Εφαρμογή πλήρους αυτοματοποιημένου συστήματος χημικού καθαρισμού CIP για τον καθαρισμό των δεξαμενών.

 

3.1.5 Εγκαταστάσεις επεξεργασίας ζάχαρης

 

Τα υγρά απόβλητα από τις βιομηχανίες ζάχαρης παρουσιάζουν υψηλή τάση προς βιοδιάσπαση. Στα απόβλητα αυτά η βιολογική αποσύνθεση ξεκινά πολύ γρήγορα, με συνέπεια να απαιτούνται ειδικά μέτρα για την επεξεργασία τους.

• Διαχωρισμός των αποβλήτων ανάλογα με το στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας ή ανάλογα με το σύστημα ανα-κυκλοφορίας
• Επαναχρησιμοποίηση του νερού έτσι ώστε να παράγονται ελάχιστες ποσότητες αποβλήτων των οποίων απαιτείται η επεξεργασία
• Κατασκευή δεξαμενών - λιμνών σταθεροποίησης, όπου θα οδηγούνται τα απόβλητα.

Στις σύγχρονες μονάδες παράγονται ελάχιστα απόβλητα που αντιστοιχούν περίπου στο 25% με 30% της ποσότητας του νερού που τροφοδοτείται η μονάδα. Συνήθως σε τέτοιες μονάδες λειτουργούν τρία συστήματα επανακυκλοφορίας των υλικών:

• Το σύστημα επανακυκλοφορίας των νερών μεταφοράς και πλύσης των τεύτλων που περιλαμβάνει μία δεξαμενή καθίζησης και μία μονάδα απολύμανσης με χλώριο. Η χλωρίωση πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνει χώρα μετά την καθίζηση ενώ η επεξεργασία με ασβεστούχα άλατα πρέπει να γίνεται πριν από τις παρακάτω διεργασίες.
• Το σύστημα επανακυκλοφορίας των εκροών από τις πρέσες
• Το σύστημα επανακυκλοφορίας των υγρών συμπύκνωσης που λαμβάνει χώρα στους πύργους ψύξης και στα συστήματα εκνέφωσης και περιλαμβάνει χλωρίωση σε επόμενο στάδιο, ώστε να αποφευχθεί η ανάπτυξη μυκήτων.
• Η αποσύνθεση των αποβλήτων στις δεξαμενές - λίμνες σταθεροποίησης μπορεί να αυξηθεί με αερισμό. Διαφορετικά οι εκροές από τις λίμνες μπορούν να οδηγηθούν στη συνέχεια σε ένα επόμενο σύστημα φυσικής ή τεχνητής βιολογικής επεξεργασίας.
• Το σύστημα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων περιλαμβάνει πρωτοβάθμια καθίζηση και δεξαμενή σταθεροποίησης. Στη δεξαμενή σταθεροποίησης η μείωση του οργανικού φορτίου των αποβλήτων πραγματοποιείται υπό αναερόβιες συνθήκες (κατά ζώνη) και αερόβιες συνθήκες (ανά ζώνη) και η απόδοση της εξαρτάται κυρίως από τις κλιματικές συνθήκες και τον χρόνο παραμονής των αποβλήτων.
• Σε ορισμένα εργοστάσια το σύστημα επεξεργασίας αποβλήτων περιέχει και δεξαμενές αερισμού, ώστε να επιτυγχάνεται ταχύτερη και μεγαλύτερη απομάκρυνση του οργανικού φορτίου. Το σύστημα επεξεργασίας υγρών αποβλήτων μπορεί να περιέχει και δεξαμενή δευτεροβάθμιας καθίζησης. Η λάσπη μπορεί να ανακτάται μία φορά τον χρόνο και να διατίθεται επί αγροτεμαχίων.

Σημαντική ποσότητα στερεών αποβλήτων αποτελούν τα ιζήματα (λάσπες) που προέρχονται από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων.

Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές

  Για την πρόληψη της ρύπανσης προτείνεται:

• Εγκατάσταση Συστημάτων Ξηρής Μεταφοράς Τεύτλων, για την μείωση της απώλειας ζαχάρων κατά την μεταφορά και έκπλυση των τεύτλων
• Μείωση βιολογικού φορτίου αποβλήτων
• Μείωση της τάξης του 10% στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας
• Ανακύκλωση νερών μεταφοράς, με διάθεση στο έδαφος των νερών που περισσεύουν.
• Μείωση κατανάλωσης νερού ή ανακύκλωση των νερών του συμπυκνωτή
• Εισαγωγή συστημάτων ελέγχου για την αριστοποίηση και προτυποποίηση συνθηκών στην εκχύλιση και κρυστάλλωση
• Χειρισμό των υπολοίπων εκροών αποβλήτων μέσα στο εργοστάσιο με ανάλογη επεξεργασία και μετέπειτα διάθεση στο έδαφος
• Δημιουργία ολοκληρωμένου συστήματος εξοικονόμησης ενέργειας με ανάλυση ενεργειακών απαιτήσεων και ενδεχομένως χρήση μεμβρανών ή συσκευών υπερδιήθησης για μερική αντικατάσταση συμπυκνωτών.

Για τον περιορισμό της ρύπανσης προτείνεται:

• Η επαναχρησιμοποίηση των συμπυκνωμάτων των ατμών για εξοικονόμηση του νερού
• Χρήση σύγχρονου συστήματος αποκονίωσης στον χώρο ενσάκκισης ζάχαρης με μειωμένες απώλειες ζάχαρης και χρήση φίλτρου κατακράτησης στερεών
• Μείωση της κατανάλωσης νερού και υγρών αποβλήτων μέσω της εγκατάστασης κλειστών κυκλωμάτων ανακύκλωσης νερού (μεταφοράς και πλύσης τεύτλων, βαρομετρικού νερού, νερού ψύξης κ.α.)
• Ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση υλικών συσκευασίας με διαχωρισμό ξύλου, υαλοθραυσμάτων, χαρτιού, αλουμινίου και πλαστικών (κιβώτια, φιάλες), ώστε να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα ανακύκλωσής τους
• Βελτίωση των λειτουργικών χαρακτηριστικών των συστημάτων επεξεργασίας υγρών αποβλήτων με την εγκατάσταση επιφανειακών αεριστήρων για την αερόβια οξείδωση του οργανικού φορτίου των αποβλήτων σε επιλεγμένες χωματοδεξαμενές.
• Η διάθεση της λάσπης καθίζησης σε αγροτικές εκτάσεις ή ως χωματοκάλυψη

 

3.1.6 Κονσερβοποίηση φρούτων και λαχανικών

 

Για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων απαιτείται ο διαχωρισμός των νερών έκπλυσης και λεύκανσης που χαρακτηρίζονται από μεγάλο ρυπαντικό φορτίο, από τα νερά συμπύκνωσης και ψύξης. Επιπλέον τα αδιάλυτα συστατικά πρέπει να διαχωρίζονται από το ρεύμα των αποβλήτων το συντομότερο δυνατόν και να επαναχρησιμοποιούνται ως πρώτες ύλες.

Μία άλλη τεχνική είναι η λιπασματοποίηση με προσθήκη τύρφης και ασβέστου ή άλλων προσροφητικών υλικών για την παραγωγή εδαφοβελτιωτικού. Τα υγρά απόβλητα μετά από τα παραπάνω στάδια μπορούν να διοχετευτούν στο αποχετευτικό δίκτυο, εφόσον διατηρείται λόγος αραίωσης 1:20.

Απόβλητα από τέτοιες μονάδες μπορούν να υποστούν επεξεργασία σε μονάδες που περιλαμβάνουν μηχανικές και βιολογικές διεργασίες. Στην περίπτωση αυτή η εφαρμογή μίας φυσικοχημικής προεπεξεργασίας με χημική κροκίδωση μπορεί να επιφέρει μείωση του οργανικού φορτίου BOD₅ κατά 40-50%. Ως φυσικές μέθοδοι επεξεργασίας έχουν προταθεί διάφορες τεχνικές, όπως:

• Λίμνες σταθεροποίησης με χρόνο παραμονής 5 - 6 μήνες
• Εδαφική εφαρμογή
• Τεχνικές ενεργού ιλύος
• Τεχνικές αναερόβιας χώνευσης με 96% μείωση του BOD₅ σε χρόνους παραμονής εννέα ημερών.

Οι παραγόμενες λάσπες μπορεί να είναι χρωματισμένες. Στην περίπτωση αυτή αποχρωματισμός της ιλύος μπορεί να επιτευχθεί με χλωριούχο ασβέστιο ή με απευθείας χλωρίωση, ενώ όταν παρά τις προσπάθειες δεν γίνεται αποχρωματισμός, τότε αυτό είναι μία ένδειξη της προβληματικής λειτουργίας της βιολογικής μεθόδου. Τέλος, η περίπτωση της ανάπτυξης ιλύος που δεν καθιζάνει στην δεξαμενή καθίζησης μπορεί να αντιμετωπιστεί με προσθήκη θειικού σιδήρου.

Η ορθή διαχείριση των στερεών αποβλήτων συνοψίζεται στα εξής:

• Στεγνή συλλογή των στερεών υπολειμμάτων χωρίς τη χρήση νερού
• Απόθεση των μη αξιοποιήσιμων στερών σε ασφαλή και εγκεκριμένο χώρο διάθεσης
• Απομάκρυνση της περίσσειας νερού από τα οργανικά στερεά απόβλητα. Εξετάζεται το ενδεχόμενο χρήσης των στερεών υπολειμμάτων ως ζωοτροφές ή οργανικά λιπάσματα.
• Επιλογή κατάλληλου σχήματος επεξεργασίας της λάσπης (πύκνωση, σταθεροποίηση, αφυδάτωση).

Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές

Για την πρόληψη της ρύπανσης προτείνονται τα εξής:

• Προμήθεια καθαρών ακατέργαστων φρούτων και λαχανικών ώστε να περιορίζεται η ρύπανση του σταδίου παραλαβής
• Χρήση στεγνών μεθόδων όπως η δόνηση ή ο αέριος ψεκασμός για τον καθαρισμό των ακατέργαστων φρούτων και λαχανικών και εφαρμογή συστημάτων χαμηλής παροχής - υψηλής πίεσης νερού
• Κατά την μεταφορά πρώτων υλών από τη γραμμή παραγωγής τα υγρά απόβλητα που εμφανίζονται περιέχουν υψηλό οργανικό φορτίο, αιωρούμενα στερεά και αποσπούμενα τμήματα πρώτης ύλης, πρέπει να γίνεται χρήση ανακυκλούμενου νερού από άλλη διεργασία κατά την υδρομεταφορά
• Περιορισμός της υδρομεταφοράς της πρώτης ύλης στην μονάδα με αντικατάσταση της υδραυλικής μεταφοράς με μεταφορικές ταινίες ή μεταφορά πεπιεσμένου αέρα
• Εγκατάσταση ολοκληρωμένου συστήματος ανακύκλωσης στην παραγωγική διαδικασία, ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των νερών συμπύκνωσης και των νερών μεταφοράς/ έκπλυσης
• Αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής στις εγκαταστάσεις της μονάδας και στην ποιότητα του ανακυκλωμένου νερού πλύσης της πρώτης ύλης
• Ανάλυση των αναγκών της μονάδας σε νερό και ενέργεια
• Ο εκσυγχρονισμός και η συντήρηση μηχανολογικού εξοπλισμού και τέλος η εφαρμογή προγράμματος παρακολούθησης, ελέγχου και συντήρησης των υπαρχόντων συστημάτων αντιμετώπισης της ρύπανσης. 

Για τον περιορισμό της ρύπανσης προτείνονται τα εξής:

• Να εφαρμόζεται διαχωρισμός ρευμάτων αποβλήτων και επιλογή κατάλληλου σχήματος επεξεργασίας ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της μονάδας για τη μείωση των χονδρών στερεών και την μείωση του BOD₅ και των SS.
• Να επιλέγεται κατάλληλο σχήμα επεξεργασίας της ιλύος
• Να ορίζεται υπεύθυνος για τη συντήρηση και την καλή λειτουργία της μονάδας επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων
• Να γίνεται περιορισμός της υδρομεταφοράς της πρώτης ύλης στη μονάδα και συγχρόνως εσχαρισμός απορροών, με σκοπό την μη ανάμιξη των απορριπτόμενων στερεών με το ρεύμα των υγρών αποβλήτων
• Για την εξοικονόμηση της ενέργειας και των απωλειών να εφαρμόζεται εξοικονόμηση ατμού.

 

3.1.7 Βρώσιμα αλιεύματα και τα προϊόντα τους

 

Ένα τυπικό σύστημα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων αποτελείται από την μονάδα βιολογικής επεξεργασίας με τα εξής στάδια:

• Προεπεξεργασία (εσχάρωση, δεξαμενή εξισορρόπησης, λιποσυλλογή)
• Βιολογική επεξεργασία α΄ σταδίου (δεξαμενές αερισμού, δεξαμενές καθίζησης)
• Βιολογική επεξεργασία β΄ σταδίου (δεξαμενές αερισμού, δεξαμενές καθίζησης)

Η λάσπη που παράγεται στις δεξαμενές καθίζησης επεξεργάζεται περαιτέρω σε δεξαμενή σταθεροποίησης και δεξαμενή πάχυνσης.

Τα υγρά απόβλητα της επεξεργασίας που περιέχουν σημαντική ποσότητα ιχθυελαίου και πρωτεΐνης κατά κανόνα υποβάλλονται σε εξάτμιση, για την ανάκτηση των χρήσιμων υλικών. Η εφαρμογή της εξατμίσεως για το σύνολο των αποβλήτων έχει ικανοποιητική απόδοση αλλά μεγάλη δαπάνη. Με ορισμένες αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία μπορεί να ελαττωθεί ο όγκος των αποβλήτων και το ρυπαντικό φορτίο.

Τα στερεά μη - εδώδιμα υποπροϊόντα που προκύπτουν οδηγούνται σε μονάδα επεξεργασίας παραπροϊόντων για την παραγωγή ιχθυάλευρων. Η λάσπη που παράγεται από την μονάδα επεξεργασίας των υγρών αποβλήτων μπορεί είτε να σταθεροποιηθεί και στην συνέχεια να χρησιμοποιηθεί ως βελτιωτικό εδάφους, είτε να διατεθεί σε χώρους υγειονομικής ταφής. Τα υπόλοιπα στερεά της μονάδας διατίθενται σε χώρο υγειονομικής ταφής.

Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές

Για την πρόληψη της ρύπανσης προτείνεται:

• Ελαχιστοποίηση του χρόνου επαφής των κεφαλιών με το νερό, ώστε να πετυχαίνεται μεγαλύτερο ποσοστό διάλυσης των ρύπων στο ρεύμα των αποβλήτων
• Μεταφορά των παραπροϊόντων πάνω σε διάτρητες μεταφορικές ταινίες (σήτες) με σκοπό την απομάκρυνση του νερού και τον διαχωρισμό σε στερεά και υγρά απόβλητα
• Μεταφορά των μη - εδώδιμων υποπροϊόντων σε μονάδα επεξεργασίας παραπροϊόντων σφαγείου
• Διατήρηση του αλιεύματος σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση από τη στιγμή του ψαρέματος ως τη στιγμή της επεξεργασίας, ώστε να ελαχιστοποιείται η αποκόλληση κομματιών κρέατος με το δέρμα.    
• Ανακύκλωση του νερού και χρησιμοποίηση του σε άλλα στάδια της επεξεργασίας, μετά από διήθηση μείωσης της ποσότητας νερού με την χρήση πιο εξελιγμένων ακροφυσίων.

Για τον περιορισμό της ρύπανσης κατά την παραγωγή προτείνεται:

• Η παρακολούθηση της θερμοκρασίας και κατάλληλη ρύθμιση της, η ελαχιστοποίηση των κύκλων απόψυξης, ρύθμιση της ταχύτητας του αέρα και ελαχιστοποίηση της διαφοράς θερμοκρασίας για την αποφυγή συμπύκνωσης των υδρατμών
• Η χρήση αλογονούχων λαμπών στους χώρους ψύξης για την αποφυγή έκλυσης θερμότητας από τον φωτισμό
• Η υιοθέτηση στεγνών μεθόδων πριν το πλύσιμο με νερό, για τη μείωση της κατανάλωσης νερού στην διαδικασία καθαρισμού
• Όλα τα στερεά υλικά θα πρέπει πρώτα να σκουπίζονται από τις επιφάνειες, συμπεριλαμβανομένων και των πάγκων αποστέωσης, κοπής και συσκευασίας
• Η χρήση βιομηχανικών ηλεκτρικών σκουπών υπό κενό. Μετά το στεγαστικό στεγνό καθάρισμα να ακολουθεί πλύσιμο των δαπέδων, των τοίχων και όλων των επιφανειών εργασίας, με νερό και απορρυπαντικά.

Μερικά από τα μέτρα για την κατανάλωση νερού είναι:

• Τοποθέτηση ακροφυσίων στις μάνικες, καθώς το νερό υπό πίεση είναι πολύ πιο αποτελεσματικό στο καθάρισμα των επιφανειών, ενώ επιπλέον καταναλώνεται λιγότερο νερό. Προτείνεται πίεση 25-30 bar.
• Επίσης προτείνεται η χρήση ακροφυσίων τύπου επίπεδου τζετ και με γωνία εκτόξευσης μέχρι και 60^oC, για την επίτευξη της μεγαλύτερης ταχύτητας εκτόξευσης και της μεγαλύτερης δυνατής κάλυψης, με σκοπό το ‘σκούπισμα’ και την ‘προώθηση’ των στερεών υλικών προς τα αποχετευτικά αυλάκια των δαπέδων. Το πρώτο ξέπλυμα θα πρέπει να γίνεται με κρύο νερό, διότι το ζεστό νερό κάνει τα πρωτεϊνούχα υλικά να κολλούν στις επιφάνειες. Γενικά η θερμοκρασία του νερού εξαρτάται από το είδος της ρύπανσης. Συνήθως αρκεί η χρήση κρύου νερού.

 

 

3.1.8 Ποτοποιία

Στον Πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις που αφορούν τα υγρά και στερεά απόβλητα της ποτοποιίας.

Πίνακας 4: ΠΠΔ που αφορούν τα υγρά και στερεά απόβλητα της ποτοποιίας

 

ΣΤΑΚΟΔ 2008	Δραστηριότητα	Υγρά απόβλητα	Στερεά απόβλητα	Ειδικές Δεσμεύσεις
11	Ποτοποιία	E1, Ε2	Ζ1, Ζ3, Ζ12	H1, Η7

 

Πηγή: Κ.Υ.Α. Αριθ. Φ.15/4187/266 (ΦΕΚ 1275 Β΄ 2012)

Η επεξήγηση των κωδικών του Πίνακα παρουσιάζεται στον Πίνακα του Παραρτήματος ΙΙ.

 

Επεξεργασία υγρών αποβλήτων

Τα απόβλητα από εγκαταστάσεις παραγωγής χυμών και μεταλλικού νερού θα πρέπει να υφίστανται κατάλληλη επεξεργασία πριν διοχετευθούν σε έναν αποδέκτη.

Όταν η μονάδα διαθέτει εγκατάσταση επεξεργασίας αστικών λυμάτων του προσωπικού, τότε τα απόβλητα της παραγωγικής διαδικασίας οδηγούνται στην εγκατάσταση που περιλαμβάνει κόσκινα και σύστημα ενεργού ιλύος ή λίμνες σταθεροποίησης. Εξαιτίας όμως της μικρής περιεκτικότητας των χυμών σε άζωτο και φώσφορο, απαιτείται η προσθήκη Θρεπτικών συστατικών σε αναλογία BOD:N:P=100:6:1 ή διαφορετικά προτείνεται η ανάμιξη με αστικά λύματα. Επιπλέον, υπάρχουν δεξαμενές εξισορρόπησης πριν από την εγκατάσταση επεξεργασίας, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα εξισορρόπησης πιθανών διακυμάνσεων στο φορτίο και στην παροχή.

Το διαυγασμένο υγρό, όταν δεν γίνεται ανάμιξη με λύματα, μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των φιαλών, ως νερό της παραγωγικής διαδικασίας ή για άλλες γενικές χρήσεις (πλύσιμο δαπέδων, οχημάτων κλπ). Στην περίπτωση αυτή απαιτείται επιπλέον επεξεργασία του διαυγασμένου υγρού που περιλαμβάνει τα εξής στάδια:

• Ένα δεύτερο στάδιο βιολογικής επεξεργασίας
• Διήθηση από αμμόφιλτρο
• Απολύμανση με χλώριο
• Αποχλωρίωση με προσρόφηση σε ενεργό άνθρακα ή με διοξείδιο του θείου.

Επίσης όταν εφαρμόζεται ανακύκλωση των υγρών βιομηχανικών αποβλήτων συνήθως ακολουθεί πρόσθετη επεξεργασία (π.χ. φίλτρο υψηλής φόρτισης, διήθηση σε φίλτρο άμμου, απολύμανση).

 

Για την επεξεργασία υγρών αποβλήτων σε μια τυπική βιομηχανία αναψυκτικών ακολουθούνται τα παρακάτω στάδια:

• Ομογενοποίηση - Εξισορρόπηση: μετά την παραγωγή, τα υγρά απόβλητα προωθούνται σε μία εξισορροποιητική δεξαμενή, όπου αρδεύονται διαρκώς, ώστε τελικά διαμορφώνεται ομογενές μείγμα και εξισορροπείται το υδραυλικό φορτίο.
• Ρύθμιση του pΗ - Προσθήκη Θρεπτικών Ουσιών: κατά τη διαδικασία εξισορρόπησης, γίνεται ρύθμιση του pΗ και προστίθενται θρεπτικές ουσίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη ζωή και το μεταβολισμό των μικροοργανισμών.
• Αερισμός: είναι η καρδιά του συστήματος. Στη δεξαμενή αερισμού, η βιοαποικοδόμηση των οργανικών ουσιών γίνεται με τη βοήθεια αερόβιων μικροοργανισμών. Αυτοί οι μικροοργανισμοί είναι ένα μείγμα από βακτήρια και πρωτόζωα, τα οποία αναπτύσσονται συνεχώς με την κατανάλωση του οργανικού φορτίου των υγρών αποβλήτων. Για να παραμείνουν ζωντανοί πρέπει το επίπεδο οξυγόνου του μείγματος να ελέγχεται και αυτό επιτυγχάνεται με τη διαδικασία αερισμού.
• Κατακάθιση Ιζήματος και Διαχωρισμός: Το μείγμα προωθείται στη δεξαμενή ιζήματος-διαχωρισμού. Σε αυτήν τη δεξαμενή το υγρό παραμένει, ώστε να διαχωριστεί η ιλύς από το καθαρό απόβλητο. Η βιομάζα, που περιλαμβάνεται στην παραμένουσα ιλύ, επιστρέφει στη δεξαμενή αερισμού, επαναλαμβάνοντας έτσι τον κύκλο, ενώ το καθαρό υγρό μεταφέρεται στη δεξαμενή χλωρίωσης.
• Διύλιση (ενεργό άνθρακα): Τα υγρά απόβλητα που έχουν υποστεί απολύμανση είναι χλωριωμένα και διυλίζονται μέχρι να καθαριστούν επαρκώς. Ένα μέρος από αυτό το υγρό χρησιμοποιείται για τις ανάγκες άρδευσης της εγκατάστασης.
• Επεξεργασία της Ιλύος: Η επιπλέον ιλύς της βιομάζας ξηραίνεται σε μία κατάλληλη πρέσα ενώ παράλληλα φιλτράρεται σταδιακά και τελικά αποθηκεύεται σε σιλό. Από εκεί μεταφέρεται προς διάθεση με εγκεκριμένο τρόπο κατόπιν σχετικής άδειας από την αρμόδια υπηρεσία.

Επεξεργασία στερεών αποβλήτων

Στην επεξεργασία στερεών αποβλήτων γίνεται προσπάθεια για διαχωρισμό ξύλου, υαλοθραυσμάτων, χαρτιού, αλουμινίου και πλαστικών (κιβώτια, φιάλες) ώστε να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα ανακύκλωσης τους.

Σημειώνεται ότι η παραγωγική διαδικασία στην Ελλάδα (δεδομένου ότι τα εκχυλίσματα/ συμπυκνώματα χυμών κυρίως παράγονται σε άλλες βιομηχανίες ή εισάγονται) εμφανίζει ιδιαιτερότητες και οι επιπτώσεις των βιομηχανιών αυτών απορρέουν κυρίως από την εμφιάλωση καθώς και τα λύματα του προσωπικού.

Τα στερεά απόβλητα θα πρέπει να αποτίθενται σε ασφαλή και νόμιμο χώρο διάθεσης απορριμμάτων έτσι ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. Επίσης είναι δυνατόν να εφαρμοσθεί μερική ανακύκλωση.

Βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές

Τεχνικές πρόληψης και ρύπανσης

Τα μέτρα πρόληψης και περιορισμού της ρύπανσης στις εγκαταστάσεις αναψυκτικών και εμφιαλωμένων νερών συνοψίζονται στα εξής:

• εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα πρόληψης και ελέγχου της ρύπανσης
• εξοικονόμηση νερού και ενέργειας
• χρήση καλής ποιότητας νερού (μειωμένης σκληρότητας) προς περιορισμό της χρήσης χημικών ουσιών
• προγραμματισμένη χρήση καθαριστικών κατά των καθαρισμό των φιαλών
• αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής στις εγκαταστάσεις της μονάδας
• ανακύκλωση υγρών αποβλήτων τόσο στην παραγωγική διαδικασία αλλά και για χρήσεις που δεν απαιτούν υψηλή ποιότητα νερού (εκπλύσεις δαπέδων και οχημάτων)

Τεχνικές περιορισμού της ρύπανσης

Οι βασικές τεχνικές για τον περιορισμό της ρύπανσης που προτείνονται είναι οι εξής:

• Επαναχρησιμοποίηση των συμπυκνωμάτων των ατμών για εξοικονόμηση νερού και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας:
• Εξοικονόμηση ενέργειας και ελαχιστοποίηση αποβλήτων με χρήση ενεργειακού περιεχομένου εκροής βάσης πρώτης αποστακτικής στήλης και ενδεχόμενη επαναχρησιμοποίηση τους
• Κατάλληλος σχεδιασμός συστήματος επεξεργασίας υγρών αποβλήτων ανάλογα με την ποιότητα της εκροής υγρών αποβλήτων
• Διαχωρισμός ξύλου, υαλοθραυσμάτων. χαρτιού, αλουμινίου και πλαστικών (κιβώτια, φιάλες) ώστε να μεγιστοποιηθεί η δυνατότητα ανακύκλωσης τους[2].